Kudüs ve İran: Ortadoğu Satrancında Yeni Hamleler

Özgür Yazarlar Birliği’nin düzenlediği “Kudüs ve İran: Ortadoğu Satrancında Yeni Hamleler” başlıklı programda Selim Sezer ve İslam Özkan Kudüs ve İran merkezli son gelişmeleri tartıştılar. Şahin Gürçay’ın moderatörlüğünü yaptığı programdan notlar şu şekilde:
Selim SEZER:
– Trump zaten seçim sürecinde büyükelçiliğin Kudüs’e taşınacağını dillendirilmişti.
– Aslında Filistin-İsrail meselesi için seçim kampanyasının başlarında adil olacağım, meseleyi adil bir şekilde çözeceğiz diyordu.
– Yahudi lobileri tepki gösterince kitleyi kazanmak için büyükelçiliği Kudüs’e taşıyacağını söylemeye başladı.
– Trump’ın azledilme meselesi konuşuluyor. Bu sıkışmışlık hali içinde lobilerin desteğini almak için bunu yapmış olabilir.
– Suudi Arabistan’ın işin içinde olduğu iddiaları var. Suudi Arabistan’ın İsrail’le ilişkilere başlayacağı anlaşılıyor. (Umre gerekçesiyle Tel Aviv- Riyad uçuşu başladı.) Suudi Arabistan, İİT zirvesine düşük seviyede katıldı. Bildiri sıkıntılıydı ama onu da sahiplenmedi.
– Doğu-Batı Kudüs terimlerinin kendisi sıkıntılıdır. Normalde böyle bir şey yok. Bu tamamen işgal süreçlerinde Kudüs’ün Siyonistlerce işgalinin batı banliyölerinden başladığı süreçle ilgili kavramlar.
– Son yıllarda Doğu Kudüs’e dönük yerleşim akımı var.
– İİT kararında tarihi zirve dendi. Bunda tarihi olan bir şey yok, zaten orada ilan edilen şey BM tarafından söylenegelen bir şeydi.
– Bu yenik başlamaktır. BM bunu söylüyor zaten. Buna karşı çıkmadıkça anlamsız olur.
– Bu meselede keskin çıkışlar olmalı. Yaptırım olmalı. Boykot olmalı geniş çapta. Sadece ticari değil her alana boykot yayılmalı.
– Diplomatik ilişkiler kesilebilir dendi ama bir aydır bir gelişme yok.
– BDS faaliyetlerine karşı İsrail takipte. Birçok ülkede yaptırıma maruz kalıyor BDS.
İslam ÖZKAN:
– Ortadoğu, dünya sistemi değiştiğinde ilk etkileri yaşayan yerdir.
– Merkezinde Kudüs’ün yer aldığı bir küresel dizayn SSCB’nin yıkımından sonra başladı.
– Her 10 yılda bir küresel düzen değişiyor.
– Yeni bir düzen başlıyor. IŞİD’le mücadele bitti.
– Televizyonlarda bu konuyu tartıştırarak kamuoyunu etkilemeye çalışıyorlar.
– İsrail lehine propaganda var TV ve sosyal medya ortamlarında.
– Filistin sorununu iki devletli çözümle sona erdirmek istiyor Körfez ülkeleri. O konuda da net değiller. Farklı planlar işliyor. (Suudi Arabistan’ın Lübnan başbakanını rehin tutması ilginç bir örnektir.)
– Mahmut Abbas’a yaptırım uygulamaya başlanmıştır.
– Son görüşmelerle birlikte ABD, görünüşteki tarafsızlığını bile kaybetmiştir.
– Bu mesele kendi istedikleri gibi biterse önleri açılacak Ortadoğu’da.
İRAN
– Fotoğraf net değil. İran kapalı bir ülke… Türkiye’de yeterli insan yok İran’ı bilen. İran, karmaşık bir yapıya sahip. Etnik ve mezhebi açıdan oldukça renkli.
– İran, yönetilmesi zor bir toplum. Eğitim seviyesi çok yüksek. Türkiye’de bilinç seviyesi daha düşük mesela.
– İlk olayların dış müdahale ile olduğunu düşünmüyorum. Ahmedinejad taraftarları, Ruhani’yi sıkıştırmak için Meşhed’de ekonomik temelli bir çıkış yapıyorlar ama olaylar kontrolden çıkıyor.
– Var olan bir hareketi manipüle edebilir dış güçler.
– Birikmiş bir isyan var.
– Silah kullanılması, dış müdahale olduğu fikrini destekliyor. İlk üç gün müdahale olmadı, dış güçlerin müdahalesinin doğrudan destek vermesi şeklinde.
– İlk üç gün meşru idi. Yönetim makul davrandı. Ruhani’nin açıklaması gayet yerinde idi.
– Gösteriler meşrudur, talepler meşrudur. Ama herkesin masum taleplere sahip olduğunu düşünmüyorum.
Selim SEZER
– İran’da uzun süredir küçük küçük gösteriler yapılıyor. İşçi bölgelerinde olsun, Beyaz Çarşamba adlı eylemler olsun… (seküler kadınların gösterileri)
– 37 noktada eş zamanlı noktada hareketlenmenin başlaması, şiddet kullanılması dış müdahale iddiasını destekliyor. DEBKA’nın küçük protestocu grupların Besiç gruplarına saldırdığını söylemesi önemli mesela.
– Heterojen bir gösterici topluluğu var.
– İran dış politikasını eleştiren sloganlar atıldı.
– 38 yıllık bir ambargo süresi var. Ona eleştiri olmalı iken Gazze’ye giden paraların sorun edilmesi önemli.
– Ruhani’nin, Ahmedinejad döneminde yoksullara verilen yardımı kesmesine karşı çıkanlar var.
– Geniş ittifak ilişkilerinin merkezinde olduğu için İran, sadece İran değildir.
Haber: Emre Ulukaya